İmam elindeki kağıttan okuduklarının mahiyetine vâkıftı aslında. Lâkin kısa aralıklarla kâğıda bakması gerektiği için ses tonunu bir türlü denkleştiremiyordu. Kağıda bakmadan kendi hissîyâtını ve fikrîyatını da dahil edebildiği her cümlede cemaat üzerindeki etkisi belirginleşiyor, kendisi de daha bir coşku saçıyordu. Modern dünyada İslam’ın algılanış ve sunuluş biçimine itirazın dile getirildiği hutbede tema “gerçek İslam bu değil” idi. Vakitlerden “İslam terörü lanetler” idi, saat tam olarak “İslam barış dinidir” i gösteriyordu.

Uzun zamandır cemaatin bu kadar can kulağıyla dinlediği bir hutbe hatırlamıyordum. Müslümanların duygularına tercüman oluyordu sanırsam. “Heh ağzına sağlık be hoca”, “tabi canım İslam barış dini zaten”, “bu hutbe sana gelsin ey Batı !” bakışları yükseliyordu kubbe altında.

Bir büyük ezilmişliktir yaşadığımız. Büyük savunmadır. Büyük savrulmadır. İşaret parmaklarının kendisini gösterdiği masum sanığın yüzünün kızarmasıdır. İslamın ne olduğundan bihaber modern dünyanın ve onun değerlerinin ithamları karşısında düştüğümüz hâl içler acısıdır. İslamı allayıp pullayarak kâh sosyalist-devrimci tonlarda, kâh hümanist tonlarda, kâh salt bir ahlâk öğretisiymişcesine sunma çabamızın zaman zaman iftiraya dönüşme ihtimali her daim mevcuttur. İslamın kimseye şirin gözükmek derdi yoktur. İslam ne ise odur. Modern dünyanın 20.yüzyılda makyajı artık iyice akmış değerleri baz alınarak yapılan İslam’a dair değerlendirmeler bir bumerang gibi gönderildiği yere döndürülmelidir oysa. İslam’ın bu düzenin ortaya çıkardığı dertlere, yine bu düzenin düşünme, eyleme biçimine münasip ve bu düzenle el sıkışarak bir derman olmak iddiası da yoktur.

İslam’ın kendi insanı, kendi dünyası, kendi tasavvurları, kendi varoluş ve kavrayış biçimleri vardır. Kapitalist-liberalist düzenin meselelerinin ihalesini İslam’a yıkmak hiç bir şey değilse mantık tutulmasıdır. Mevcut savaşların, terör eylemlerinin, göçlerin, adaletsizliğin, sömürülerin, insanlık felaketlerinin ve buhranlarının sanığı, başlatıcı ve yaygınlaştırıcı faili İslam değildir. Kimseye özür borçlu değiliz, kimseye masumiyetimizi ispat etmek durumunda değiliz. Aksine bu mahkemeyi ve bu yargıcı ve bu savcıyı ve böylesi avukatlığı reddetmeliyiz.

Müslümanların üzerlerine sinmiş, yapışmış bu cıvık savunmacı dilden tez elden kurtulmaları gerek. Modern dünyanın değerleri ile İslam’ın değerlerinin uyuşmayacağını, uzlaşamayacağını kavramak ve hiç değilse söylem ve fikir düzleminde bu melezleştirme hareketine karşı durmaları gerek. Batı’nın tanım değerleri sahasında İslam’ın değerlerinin bir yere tekabül edemeyeceğini, bu tekabülsüzlükten dolayı Batı’nın İslam’ı her şart ve koşul altında öcüleştireceğini, “zencileştireceğini” akıldan çıkarmamak gerek. İslam’ın en temel naslarını dahi birilerine şirin göstereceğiz, hediye paketi edeceğiz diye yontmaya, yozlaştırmaya meyletmemiz an meselesidir bu zihin dünyasıyla. Allah muhâfaza…

Ilımlı İslam söylemi ise soğuk savaş sonrası ortaya atılmış, iddialarından, diriliş fikrinden ve kendi tasavvurlarından vazgeçmiş, teslim olmuş ve tehlike arzetmeyen, kültürel bir öğe haline dönüşmüş bir din tanımıdır. Bu tanım da müslümanlara veya bu dinin sahibine ait değildir. Ötelerden birilerinin ulusal güvenliklerine tehdit olarak algıladığı bir dine, protestan bir çehre nakli yapmak çabasıdır. Her kim ki bu dinin başına bir ek-sıfat(anti kapitalist, sosyalist, liberal, ılımlı, radikal) yapıştırma çabası içerisindedir, biline ki o kişi pazarlama işine girişmiştir, komisyon almaktardır bu satıştan. Umar ki efendisi bildiklerinden itibar bağışlansın, “bizden biri” payeleri verilsin kendisine.

NOT: Özellikle belirtmek durumunda kalmak istemezdim elbet. Lakin yine de belirteyim Batı şeytan değildir. Batı batıdır.

Müezzin ikindi ezanını okumaktadır. O ana kadar camide dağınık vaziyette bulunan cemaat derlenip toplanmış, saf olmuştur artık. Az sonra namaza durulacaktır zira. Tam o sırada “selfie” çubuğunu bir kovboy edasıyla çıkarıveren genç babasıyla o anı “ölümsüzleştiriyordur”. Assos’ta veya Nemrut’ta Güneş’in batışını seyreder gibi, Kapadokya’da balon turu yapar gibi, Eyfel Kulesini kendisine fon yapar gibi, Bozcaada’da şarap tadar gibi…Öyle ya Bursa’daysanız mutlaka görülmesi gereken yerlerden olan Ulu Cami’yi görmezseniz turizm haccınız kabul olmayacaktır. Ve şayet oradaysanız bunu kesin kez fotoğraflamanız gerekmektedir.

O genç ve babası az sonra, ikindi namazının sünneti kılınıp da farzı kılmak üzere imamın beklendiği o küçük arada, kendi aralarında “yahu hoca kıldırmıyor, kendimiz kılacağız heralde” cümlelerini kurarak dile gelmeyeni dile getirmiş oluyorlardı. O kadar uzaktılar ki yapmakta oldukları ibadete. Camide kılınan bir namazın farzının imama uyularak kılındığı gibi iki kere camide namaz kılmış birinin bileceği çok temel bir dini bilgide tereddüt ediyorlardı. Biraz evvel namaz safında “selfie” yapan bu ikili, aslında namaz kılmak ibadetini zihinlerinde nasıl bir turizm ritüeline, bu dini mekanı da nasıl bir turizm nesnesi haline getirdiklerinin farkında mıydılar bilmiyorum. Yalnız namaz kılmıyorlardı onu biliyorum. Galiba Ulu Cami’de namaz keyfiydi bu…

Nicedir aklımda Cemil Meriç‘in 50 yıl önce söyleyip de hâla geçerli olan serzenişleri. Jurnal‘i okurken bu üllkede yaşanmazcılara çıkıştığı benzer iki paragrafa daha rastladım. Bir araya getirivereyim dedim;

1974 yılında yayımlanan Bu Ülke kitabından;

Her dudakta aynı rezil şikâyet: Yaşanmaz bu memlekette! Neden? Efendilerimizi rahatsız eden bu toz bulutu, bu lâğım kokusu, bu insan ve makine uğultusu mu? Hayır. Onlar Türkiye’nin insanından şikâyetçi. İnsanından yani kendilerinden. Aynaya tahammülleri yok. Vatanlarını yaşanmaz bulanlar, vatanlarını yaşanmazlaştıranlardır.

Şu satırlar da Jurnal‘den. 6 Ağustos 1963…

Kulakları tırmalayan aynı şikayet: bu memlekette yaşanmaz. Doğru! Kapitalizm, Bizans’ın canım havasını fabrika bacaları, egzoslar, genzi ve ciğerleri kemiren murdar kokularla yaşanmaz hale getirdi. Ama efendilerimizi tedirgin eden bu lağım kokusu, bu kıyamet gününü hatırlatan insan ve makina uğultusu, bu toz, bu sinek değil ki. Onlar İstanbul’un insanından şikayetçi. İstanbul’un insanından yani kendilerinden. Aynaya tahammülleri yok. Bu memlekette yaşanmaz diyenin yüzüne tüküresim geliyor.

Türkiye’yi yaşanmaz bulanlar, Türkiye’yi yaşanmazlaştıranlardır. Yani aydınlar, karaborsacılar… Bir kelimeyle tesadüfün başlarına bir ikbal tacı veya imtiyaz miğferi oturttuğu şuursuz ve mesuliyetsiz herifler. Çağdaşlarına küfredince yükseldiklerini, günahlarından kurtulacaklarını vehmeden bir alay hergele…”

Üzerine söz söyleyip etkisini azaltmayayım…

Uzunca bir aradan sonra bir şeyler karayalayayım, zihnimde şimşekler çaktıran bir fıkradan bahsedeyim dedim;

Nasreddin Hoca‘nın epey bilinen fıkralarından biriymiş meğersem. Oldukça fazla yerde de benzer meselelere işaret etmesi hasebiyle alıntılanmış.

Hocanın ahır kapısının önlerinde bir o tarafa bir bu tarafa bir şey aradığını görenler sormuşlar: Hocam, ne arıyorsun?

Anahtarımı kaybettim de onu arıyorum demiş Hoca.

Hocaya sormuşlar:

-Burada mı düşürdün, iyi biliyor musun?

-Yok demiş, ahırda düştü.

-İlahi hoca ahırda düşen anahtar kapının önünde aranır mı?

Hoca gülmüş.

-Ahır karanlık. Üstelik yerler saman dolu. Aramak zor. Ama anahtarı aramak gerek. O yüzden ben de burada arıyorum.

Filmler, diziler, sosyal medya, türlü hobiler, olağan bir keşiften ziyade dayatılır, pazarlanır ve de “paketlenir” hale gelmiş turistik deneyimlenmeler, güncel siyasetin sade suya tirit hengamesinin seyri, iş hayatının şuur kapatan yoğunluğuna teslimiyet hali ve başka bir sürü uğraşılar, işler, güçler…Peki ya kendi varoluşumuza ve anlamına dair bir arayış içerisinde miyiz ? Aradığımızın buralarda olduğuna inanıyor muyuz ya da arıyor muyuz ? Teslim bayrağını açtık mı modernizm sonrası dönemin insanı içine çektiği duruma ?

Yoksa bütün bunlar oyalanmadan mı ibaret ? Ve daha kötüsü neyi nerede aradığımızın dahi farkında değil miyiz ?

Efendime söyleyeyim daha bir sürü alengirli sorular…