Ä°mam elindeki kağıttan okuduklarının mahiyetine vâkıftı aslında. Lâkin kısa aralıklarla kâğıda bakması gerektiÄŸi için ses tonunu bir türlü denkleÅŸtiremiyordu. Kağıda bakmadan kendi hissîyâtını ve fikrîyatını da dahil edebildiÄŸi her cümlede cemaat üzerindeki etkisi belirginleÅŸiyor, kendisi de daha bir coÅŸku saçıyordu. Modern dünyada Ä°slam’ın algılanış ve sunuluÅŸ biçimine itirazın dile getirildiÄŸi hutbede tema “gerçek Ä°slam bu deÄŸil” idi. Vakitlerden “Ä°slam terörü lanetler” idi, saat tam olarak “Ä°slam barış dinidir” i gösteriyordu.

Uzun zamandır cemaatin bu kadar can kulağıyla dinlediÄŸi bir hutbe hatırlamıyordum. Müslümanların duygularına tercüman oluyordu sanırsam. “Heh aÄŸzına saÄŸlık be hoca”, “tabi canım Ä°slam barış dini zaten”, “bu hutbe sana gelsin ey Batı !” bakışları yükseliyordu kubbe altında.

Bir büyük ezilmiÅŸliktir yaÅŸadığımız. Büyük savunmadır. Büyük savrulmadır. Ä°ÅŸaret parmaklarının kendisini gösterdiÄŸi masum sanığın yüzünün kızarmasıdır. Ä°slamın ne olduÄŸundan bihaber modern dünyanın ve onun deÄŸerlerinin ithamları karşısında düştüğümüz hâl içler acısıdır. Ä°slamı allayıp pullayarak kâh sosyalist-devrimci tonlarda, kâh hümanist tonlarda, kâh salt bir ahlâk öğretisiymiÅŸcesine sunma çabamızın zaman zaman iftiraya dönüşme ihtimali her daim mevcuttur. Ä°slamın kimseye ÅŸirin gözükmek derdi yoktur. Ä°slam ne ise odur. Modern dünyanın 20.yüzyılda makyajı artık iyice akmış deÄŸerleri baz alınarak yapılan Ä°slam’a dair deÄŸerlendirmeler bir bumerang gibi gönderildiÄŸi yere döndürülmelidir oysa. Ä°slam’ın bu düzenin ortaya çıkardığı dertlere, yine bu düzenin düşünme, eyleme biçimine münasip ve bu düzenle el sıkışarak bir derman olmak iddiası da yoktur.

Ä°slam’ın kendi insanı, kendi dünyası, kendi tasavvurları, kendi varoluÅŸ ve kavrayış biçimleri vardır. Kapitalist-liberalist düzenin meselelerinin ihalesini Ä°slam’a yıkmak hiç bir ÅŸey deÄŸilse mantık tutulmasıdır. Mevcut savaÅŸların, terör eylemlerinin, göçlerin, adaletsizliÄŸin, sömürülerin, insanlık felaketlerinin ve buhranlarının sanığı, baÅŸlatıcı ve yaygınlaÅŸtırıcı faili Ä°slam deÄŸildir. Kimseye özür borçlu deÄŸiliz, kimseye masumiyetimizi ispat etmek durumunda deÄŸiliz. Aksine bu mahkemeyi ve bu yargıcı ve bu savcıyı ve böylesi avukatlığı reddetmeliyiz.

Müslümanların üzerlerine sinmiÅŸ, yapışmış bu cıvık savunmacı dilden tez elden kurtulmaları gerek. Modern dünyanın deÄŸerleri ile Ä°slam’ın deÄŸerlerinin uyuÅŸmayacağını, uzlaÅŸamayacağını kavramak ve hiç deÄŸilse söylem ve fikir düzleminde bu melezleÅŸtirme hareketine karşı durmaları gerek. Batı’nın tanım deÄŸerleri sahasında Ä°slam’ın deÄŸerlerinin bir yere tekabül edemeyeceÄŸini, bu tekabülsüzlükten dolayı Batı’nın Ä°slam’ı her ÅŸart ve koÅŸul altında öcüleÅŸtireceÄŸini, “zencileÅŸtireceÄŸini” akıldan çıkarmamak gerek. Ä°slam’ın en temel naslarını dahi birilerine ÅŸirin göstereceÄŸiz, hediye paketi edeceÄŸiz diye yontmaya, yozlaÅŸtırmaya meyletmemiz an meselesidir bu zihin dünyasıyla. Allah muhâfaza…

Ilımlı Ä°slam söylemi ise soÄŸuk savaÅŸ sonrası ortaya atılmış, iddialarından, diriliÅŸ fikrinden ve kendi tasavvurlarından vazgeçmiÅŸ, teslim olmuÅŸ ve tehlike arzetmeyen, kültürel bir öğe haline dönüşmüş bir din tanımıdır. Bu tanım da müslümanlara veya bu dinin sahibine ait deÄŸildir. Ötelerden birilerinin ulusal güvenliklerine tehdit olarak algıladığı bir dine, protestan bir çehre nakli yapmak çabasıdır. Her kim ki bu dinin başına bir ek-sıfat(anti kapitalist, sosyalist, liberal, ılımlı, radikal) yapıştırma çabası içerisindedir, biline ki o kiÅŸi pazarlama iÅŸine giriÅŸmiÅŸtir, komisyon almaktardır bu satıştan. Umar ki efendisi bildiklerinden itibar bağışlansın, “bizden biri” payeleri verilsin kendisine.

NOT: Özellikle belirtmek durumunda kalmak istemezdim elbet. Lakin yine de belirteyim Batı şeytan değildir. Batı batıdır.

Sevgili Finansçı abla,

Demem o ki ya sen gel o gül cemalinle de bizi bu finansçıların elinden kurtar, ya da biz gelelim sizin oralara. Ne dersin be finansçı abla, olmaz mı ?

Film bir çok ülkede gösterime girmeden bir kaç hafta evveldi. Mars’da yaÅŸam ile ilgili haberler epey revaçtaydı. Su mu bulunmuÅŸtu ne. Mars’ta hayat var mı ola meselesi gündem oluvermiÅŸti yine birden. Acep yeni bir bilim kurgu filmi mi geliyor sorusu kafamda daha yeni çengellenmiÅŸti ki bir arkadaÅŸ çıtlatıverdi; “Mars’la ilgili bir film geliyormuÅŸ”.

Özgür görünümlü serbest tutsak modern bireyin bütün istek ve arzularını kendi büyük mekanizması için tekrar kullanılabilir yakıt haline getiren düzenin sinema yapımcıları elbette ki geri durmayacaklardı bu tip manipülasyonlardan. NASA ve benzer bilim kuruluÅŸlarını kutsayan ve her türlü günahtan, dalavereden ve sermayeden bağımsız addeden zihniyet “yok canım, abartıyorsun, ne alakası var” diyebilir. Demeye devam da edebilir. Kendilerini zihin konforlarıyla baÅŸ baÅŸa bırakıp derhal uzaklaşıyorum oradan.

Bu artık iyiden iyiye alenîleşmiş düzmeceye, ayıbı saklama gereği dahi duymayan zihniyete alet olmayıp filme gitmeyecektim güyâ. Bilim-kurgu, fantastik filmlere olan ilgimin üzerine kibrit çakarak beni yangın tüpü almaya zorlayamazsınız filan gibi artislikler yapacaktım. Beni bir şeyi güyâ ben istiyormuşumcasına ister hale getiremezsiniz ulen filan diyecektim. Olmadı, beceremedim. Hevesim galip geldi. Gitme ! Kal ! diyemedim. Gittim filme.

Günümüzden öyle çok ötesi zamanlar deÄŸildir. Hatta aksine epey yakın zamanlardır. Bilim vardır, kurgu pek yoktur aslında. Ä°nsanoÄŸlu -tabi ki Amerika- Mars’ta istasyonlar kurmuÅŸ, insanlı Mars seferleri düzenler dereceye gelmiÅŸtir. Bu seferlerden birinde mürettebat Mars’ta hesapsız bir fırtınaya yakalanır. Bu kargaÅŸa içerisinde astronot ve botanik bilimcisi Mark Watney (Matt Damon) yaralanır ve gemiye ulaÅŸamaz. Mürettebat da onun öldüğünü düşünürek çaresiz geri yolculuÄŸa koyulur. Oysa ki Mark yıkılmamıştır, ayaktadır. Mark’ın ölmediÄŸini farkeden NASA onu kurtarmak üzere hazırlıklara baÅŸlar. Teyakkuz hali hakimdir. Bu esnada Mark sıkı bir hayatta kalma mücadelesi veriyordur. Türlü icatlar geliÅŸtiriyor, yılların bilimsel birikimini sahada uyguluyor ve Mars’ı keÅŸfediyordur…Film bu minval üzere devam eder.

(Buradan sonrasını filmi izlememiş olanlar okumasınlar. Ya da okusunlar kendileri bilebilirler.)

Batı aydınlanmasının temel taÅŸlarından olan hümanizm için Aliya Ä°zzetbegoviç şöyle der;“Tek tek insanları sevemeyenler, insanlık (hümanizm) kavramını icat etmiÅŸlerdir; hem kullanmak hem de rahatlamak için.”

Dünyanın dört bir yanında mevcut iktisadî-siyâsi-düşünsel düzene çomak sokması, çıbanlık taslaması veya alternatif düzenler, varoluÅŸ telâkkileri sunması ihtimal dahilinde olan, mümkün gözüken “tehlikeli” her insan topluluÄŸuna karşı savaÅŸlar baÅŸlatanların, yıkımlara giriÅŸenlerin, operasyon düzenleyenlerin ve bunlardan peydâ olan göçlere, mülteci sorunlarına sırtını dönenlerin, gözlerini kapataların, kulaklarını tıkayanların hakim sinema anlayışının ürünü olan bir film Marslı. Ve bu filmde bir insanı, tabi ki ABD vatandaşı, kurtarmak uÄŸruna bütün dünya seferber olmuÅŸtur. Ãœlke ülke, bölge bölge, kavim kavim tek tek cümle içerisinde sıralandığında felaketinin büyüklüğüne gölge düşürdüğümüz bu büyük yıkım hareketinin öncülleri, propagandacıları, ÅŸirin göstericileri, yaÅŸam tarzı dayatıcıları, bilim sermayedarları ve yöneticileri ve elbetteki bu kurtarma şölenini meydanlarda heyecan içerisinde takip eden kalabalıkları Mark Watney’i kurtarıp felâha eriyorlardı. YaÅŸasındı !

Filme dair teknik detay bâbından bir ÅŸeyler söylemenin pek bir anlamı yok. Her türden teknik kabiliyeti ve ehliyeti son derece yüksek. Esas sorun hikayenin anlatılış biçiminde, yönetmenin ve pek tabi ki yapımcıların tercihlerinde. Mesela film hiç bir anında tıpkı Gravity‘de olduÄŸu gibi kahramanın kurtulamayacağını düşünmemize fırsat vermiyor. Sıkıntı yok ! Mars’ta bir başına ama ölümden bir o kadar uzak. Fiziksel olarak bambaÅŸka bir gezegen, günün büyük kısmı o kasvetli astronot kıyafeti içerisinde, her an endiÅŸe verici bir oksijen ve yiyecek kıtlığı mevcut, baÅŸka bir gün(sol – 24 saat 39 dakika), baÅŸka bir coÄŸrafya, baÅŸka bir iklim ve hepsinden önemlisi ne bitki ne hayvan ne insan tek canlı yok. Böylesi koÅŸullar içerisindeyken dahi neredeyse iyi ki de kaldım buradalarda, oh ne güzel keÅŸifler, icatlar yapıyorum, espiriler bile yapıyorum ortaya karışık, deÄŸmeyin keyfime demediÄŸi kalıyor Mark’ın. Ne bir keder, ne bir umutsuzluk, ne bir varoluÅŸ sancısı, ne bir melankoli, ne de en olası ihtimalle bir halüsünasyon(bakınız. Ay – Moon). Marslı’dan biraz önce vizyona girmiÅŸ olan ve Everest’e tırmanan bir grup daÄŸcının hikayesini anlatan Everest filminin kendi hikayesine dair en önemli ve can alıcı soru olan “Neden Everest’e tırmanıyoruz ?” sorusunu göz göre göre pas geçmesi gibi, anlı ÅŸanlı yönetmenimiz Ridley Scott da bütün bu zor meselelerin üzerini bir tutam ÅŸaka biraz da komiklikle geçiÅŸtiriyor. MüthiÅŸ !

Herhalde astronot kıyafetindeki kamera ile birlikte yaşıyor olması ve bundan baÅŸka kendinin de sık sık kamera karşısına geçiyor olması kahramanımızın varoluÅŸunu “görünüyorum o halde varım” a dayandırmasından ileri geliyor olsa gerek. Sen deÄŸil misin ki en çok görünen, gül eÄŸlen neÅŸelen o vakit. Sana yaraşır elbet. Zira bulunduÄŸumuz zamanlarda görünmek varolmanızın en muhim gerekçesidir.

Bir diÄŸer büyük açmaz mürettebatın Mark’ı almak için Mars’a geri dönmek üzere verdiÄŸi kararın dayanılmaz hafifliÄŸi. 553 fazladan gün uzayda yolculuk yapmalarından baÅŸka çok ciddi ve çeÅŸitli ölüm tehlikeleri de barındıran bu harekete giriÅŸmek için kararı almaları Taksim’den BeÅŸiktaÅŸ’a dolmuÅŸla mı insek otobüsü mü beklesek sığlığında. O an voleyi basıp çıkmak geliyor salondan ama daha göreceÄŸin varmış ki kalıveriyorsun orada. Ne ki insana bu kadar yüce kıymet biçen ve onu kurtarmak pahasına bütün imkânları seferber eden NASA yönetimi, gemideki 5 kiÅŸilik mürettebâtın hayatını büyük bir riske atarken herhangi bir ikilem yaÅŸamamaktadır. Zira aslolan PR’dır, halkla iliÅŸkilerdir, görüntüdür. “Kahvedekilere benimsin demiÅŸim bir kere” misali “bütün dünyayı ayaÄŸa kaldırdık kurtaracağız diye, bu saatten sonra pilavdan dönenin kaşığı kırılsın” denilir.

Son kurÅŸunumu da filmin 3D oluÅŸuna sallayayım, bitsin gitsin. Filmin sahnelerinin büyük çoÄŸunluÄŸu ofis ortamında, uzay gemisinde, Mars’taki bir kapsülün içerisinde veya geniÅŸ planlı Mars düzlüklerinde geçiyor. Uzay gemisinin uzayda salınım yaptığı veya aksiyon içerikli olduÄŸu için üç boyutlu algılanmasının ayrı bir görsellik katacağı sahnelerin sayısı bir elin parmaklarını geçmez. Nedir bu 3D sevdası anlamak mümkün deÄŸil.

Velhasılı kelâm yine teknik açıdan son derece baÅŸarılı, Matt Damon, Jeff Daniels, Chiwetel Ejiofor, Jessica Chastain, Sean Bean filan derken bir Ronaldinho bir de Zinedin Zidane eksik ÅŸaşâlı kadrosuyla göz kamaÅŸtıran, ama hikayesiyle, anlatımıyla ve alt metniyle bir o kadar kıfayetsiz, basmakalıp, ucuz ve “pop” bir film daha…

Dipnot : Mars’ta su bulunduÄŸuna dair haberler tam müşteri geldiÄŸinde mi fırından çıkarılmıştır ? NASA filmi desteklemiÅŸ midir ? Film NASA’nın propagandasını mı yapmıştır ? Bu simbiyotik bir iliÅŸki biçimi midir ? NASA’nın eli iÅŸte gözü oynaÅŸta mıdır ? Tavuk mu yumurtadan çıkmıştır yumurta mı tavuktan türünden sorular için ÅŸuraya, ÅŸuraya bir de ÅŸuraya bakılabilir…